Utonięcie jest to rodzaj gwałtownego uduszenia poprzez zalanie górnych dróg oddechowych i zaburzeń elektrolitowych powstałych w wyniku dostania się wody do krwiobiegu. W skrócie, utonięcie jest uduszeniem przez zanurzenie w wodzie.
Tonięcie jest to proces w wyniku którego nastąpiło zalanie górnych dróg oddechowych poprzez zanurzenie w cieczy (najczęściej wodzie) albo innej substancji.
Utopienie zgon w wyniku osób trzecich, określenie z zakresu kryminalistyki, medycyny sądowej. Zgon nastąpił zanim woda dostała się do górnych dróg oddechowych.
Różnicując utonięcie od utopienia trzeba powiedzieć o wyjątku. W przypadku gdy śmierć nastąpiła w środowisku wodnym ale sprawcą jest inny człowiek (przytrzymał drugą osobę pod wodą, po czym nastąpiło zalanie górnych dróg oddechowych i śmierć) mówimy wtedy o utopieniu.
Fazy tonięcia
Proces tonięcia podzielony jest na pięć faz. Rzadko zdarza się aby tonięcie przebiegało książkowo ale należy poznać pięć faz i ich charakterystykę aby zdawać sobie sprawę w której fazie i jak będzie zachowywał się tonący względem ratownika.
Faza I – Nagłe zanurzenie ciała w cieczy. W pierwszej fazie może dojść do gwałtownych głębokich oddechów, szczególnie gdy woda jest znacznie zimniejsza od temperatury ciała. W tej fazie może dojść do nieznacznego zachłyśnięcia się wodą. Trwa około 5 – 15 s.
Faza II – Wstrzymanie oddechu. Podczas drugiej fazy następuje wstrzymanie oddechu, osoba zdaje sobie sprawę w jakiej sytuacji się znalazła i wstrzymuje oddech aby do płuc nie dostała się woda. Okres ten charakteryzuje się gwałtownymi nieskoordynowanymi ruchami kończyn oraz całego ciała gdyż osoba za wszelką cenę próbuje utrzymać się na powierzchni. Obrona przed wchłanianiem wody powoduje wydychanie powietrza i połykanie wody do żołądka. Okres ten trwa średnio 30 – 60 s.
Faza III – Wznowienie oddechu i połykanie wody. Faza trzecia rozpoczyna się gdy stężenie dwutlenku węgla i niedotlenienie pobudzają ośrodek oddechowy. Mięśnie mimowolnie wykonują wdech. Wtedy to do płuc dostaje się woda, albo mieszanka wody i powietrza, kontynuowane często jest połykanie wody do żołądka. Faza trwa około 60 – 90 s. i jest niebezpieczna dla ratownika.
Faza IV – Przedostawanie się wody do płuc. Utrata przytomności. Będąc w przedostatniej fazie człowiek traci czucie i pobudliwość. Brak utlenienia organizmu prowadzi do utraty świadomości. Ratowanie osoby w tej fazie jest bardzo ważne i zarazem bardzo niebezpieczne. Chwyt takiej osoby może być bardzo mocny i zakończyć się uwięzieniem ratownika w objęciach tonącego. Trwa 60 – 90 s.
Faza V – Drgawki, prężenia, nie skoordynowanie ruchów klatki piersiowej, zanik pracy serca. Występuję tutaj kilka mimowolnych ruchów oddechowych poza świadomością człowieka. Po tym następuje śmierć. Trwa około 30 – 50 s.
Do najczęstszych przyczyn utonięć należą:
– kąpiel / pływanie pod wpływem alkoholu;
– brawura;
– nieudany skok do wody;
– brak oceny siły na zamiary, brak umiejętności pływackich;
– pływanie w miejscach zabronionych, niebezpiecznych (w okolicach śluz, zapór, innych budowli hydrotechnicznych);
– nieumiejętność postępowania w przypadku wywrotki jednostki pływającej;
– brak kontroli dorosłych nad dziećmi.
Wtórne utonięcie
Wtórne utonięcie jest również nazywane powikłaniem po zachłyśnięciu się wodą czy podtopieniem. Schorzenie to daje o sobie znać dopiero w pierwszej dobie po incydencie. Co zatem możemy zrobić i przede wszystkim jak rozpoznać wtórne utonięcie?
Wtórne utonięcie najczęściej pojawia się u osób w każdym wieku, które się podtopiły lub zachłysnęły wodą. Nawet mała ilość wody, która dostanie się do płuc wywołuje obrzęk płuc. Może się on pojawić już po upływie 15 minut lub nawet dopiero po 72 godzinach. Najbardziej niebezpieczne jest przedostanie się do płuc wody morskiej. Sól, która się tam znajduje podrażnia płuca i sprzyja powstawaniu obrzęku.
Wtórne utonięcie – objawy
Wtórne utonięcie może wystąpić u każdego z nas. Oczywiście najbardziej narażone są dzieci. Wynika to z tego, że podczas zabawy w wodzie lubią skakać, śmiać się czy krzyczeć. Ciągle otwarta buzia zwiększa prawdopodobieństwo zachłyśnięcia się i przedostania się wody do płuc. U osób, które chorują na astmę lub niedawno chorowały na zapalenie płuc, wtórne utonięcie pojawia się częściej.
Do najbardziej charakterystycznych objawów wtórnego utonięcia należą:
- senność;
- kaszel;
- ból w klatce piersiowej;
- problemy z oddychaniem;
- otumanienie
- zmęczenie nieadekwatne do wykonywanej czynności;
- sine usta;
- blada skóra;
- wymioty;
- zniechęcenie.
Wystąpienie takich objawów wymaga natychmiastowej interwencji lekarza. Brak reakcji lub zbyt późne działanie może mieć tragiczne konsekwencje. Wtórne utonięcie powoduje, że w pęcherzykach płucach zamiast tlenu zaczyna gromadzić się płyn przesiękowy. Następstwem tego jest obrzęk płuc oraz nieprawidłowa wymiany tlenu w płucach. Może to doprowadzić do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie, kwasicy metabolicznej oraz zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.